domingo, 30 de diciembre de 2007

O langostino, l’acotolador d’os manglars.



En istas fiestas de Nadal, as mesas d’as nuestras casas s’aplenan de toda clase e manxars y ambrosías, turróns, ternasco, pabo, marisco… Pero o que no sabemos ye que mientres nusatros semos desfrutando-ne, muitas espezies y ecosistemas son disparixendo. Un exemplo ye a cría intensiba d’o langostino en manglars.
Os manglars son ecosistemas carateuristicos de puestos intermareals (entre o mar y a tierra) de clima tropical. Bi se troban gran numero d’espezies bechetals clamadas mangles, que se son adautadas a la salinidat y a la manca d’oxicheno en o suelo y a suya carauteristica prenzipal a la bista ye que poseye radizes aereas (como o panizo pero a gran escala).
Istos bosques poseyen una gran biodibersidat de bechetals, peixes, musclos, abes, etc que fan que istos ecosistemas sigan irremplazables. A suya gran biodibersidat ha premiso una economía de subsistenzia t’as comunidaz umanas costeras. Amás os manglars tienen bellas funcions muit importants ya que amás de poseyer una biodibersidat insustituyible, tamíen impide l’erosión d’a costa, retiene materials fertils, son os ecosistemas de mayor produzión de matiera organica y no cal decir que produze oxicheno.
Tot isto cambea en que se’n fa un uso inamparable. O suyo mayor periglo ye a cria de langostinos y camarons ya que ta instalar las piscinas de cría cal tallar grans amplarias arboladas. A isto cal adibir que ta la cria se fan serbir asabelos produtos químicos que contaminan l’augua, mesmo puede produzir eutrofizazión y hipernitrificazión.
En 1980 bi eba 17 millons d’ectarias de manglars en o mundo seguntes a FAO. Güe se’n son acotoladas más d’a metat.
Con isto no tos boi a dezir que istos diyas no minchez langostinos, ya que a yo mesmo me cuacan asabelo y prou que’n mincharé, puestar que atras añadas i piense antis. Simplement quereba truncar-tos o ficazio sobre a problemática d’a cria de muitas espezies destinadas a o consumo umano, que como en iste exemplo només se mata a la “pirina d’os güegos d’oro” que ye o planeta.
¡Buena añada 2008 ta toz!

martes, 11 de diciembre de 2007

Y dimpués d'a expo... ...Qué?


Ayere, diya 10 tenié l’argüello d’estar una d’as no güaires presonas que asistión a una charrada sobre os efeutos meyoambientals d’a Egspo, que se fazió en a biblioteca María Moliner, en a Unibersidat de Zaragoza. He dito que teneba l’argüello d’estar una d’as poca presonas que bi estión perque gracias a la gran espardidura que s’en fazió, tot o mundo lo sabeba (Dimpués me dizen que malfurrio o mio tiempo leyendo os cartels que punchan en as parez…)
Javier Martínez Gil (Catedratico de Idrocheolochía d’a UZ), Antonio Casas (Profesor de Cheolochía d’a UZ) Néstor Giménez ( d’Ebronautas) Francisco Comín (d’o instituto pirenaico d’ecolochía) y José Luis Martínez (d’Ecolochistas en acción) nos amostrón bellas posibles repercusións y problemas que l’espo ZH2S tiene, más que más en o meyo ambién, encara que se charró tamién una mica de problemas economicos que l’espo carria d’os cuales no boi a escribir ya que amás de que en son muitos, como a economía no ye o mío no puedo charrar-ne con güaire seguridat. (Encara que no cal estar economista ta beyer que os pres son ya puyando cual torre de l’augua…)
Se tratón problemas como a manca de rigor en os proyeutos meyoambientals que se fazión, a cheolochía de Zaragoza y os suyos innumerables foraus (que coninarán aparixiendo, aiga un bosque, zemento o una canal d’auguas brabas), o problema de fer-lo ao costau d’o Ebro y os problemas d’infiltrazións d’auguas que carriará. A ideya d’as barcas que funcionan con luz solar (Qué ironía, con a enerchía que se fera serbir en a iluminazión d’a torre de l’augua, en a canal d’auguas brabras y en fabricar moñacos de flufi ...) Toz sabemos que poco esdebenir tien ixa ideya y que, como pasó en Salamanca con un caso parexiu, ixas barcas se ferían serbir al fin como prostíbulos flotans.
Ya nos caldría a toz tener un celebro cretico con tot o que nos rodia, que tiengamos unas ideyas propias y que no sigamos como güellas menadas por un pastor que nomás nos quiere cada 4 añadas y dimpués au. Como bien se dizió en a charrada d’ayere, cuan no bi ha berdaders argumens ta esfender una ideya como ista, se fan serbir iste lenguache perbertiu que fabla por nusatros con parolas como “tot siga por o progreso, perque o progreso ye o progreso” …
Expo Zaragoza 2008, l’expo de l’augua y d’o desembolique amparable. Mientras nusatros somos gastando millons d’euros estricallán l’Ebro, belatros se michan os morgallos. Tot siga por o progreso