miércoles, 22 de abril de 2009

22 d'abril, diya d'a Tierra

“…Os nuestros muertos mai no ixublidan iste fermoso mundo que les dio bida. Els encara aiman sus berdas bals, os suyos remorosos ríos, as suyas magnificas montañas, as suyas alpartadas cabañeras y ibóns y baías de marguins berdas y siempre sospiran con un amoroso
afecto por os sers bibos de corazons solencos, y a sobent retornan d’o goyoso estanco de caza ta besitar-nos, guidar-los y conotar-los…”


Ista ye parti d’a rispuesta d’o Chefe Seattle a os colons americans que quereban mercar as suyas tierras y nimbiar a la suya tribu a una reserba fa 122 añadas.Os antigos indios no entendeban cómo se creyeban os blancos capables de mercar bella cosa como a tierra. Ta els ixo yera imposible, l’ombre no puede poseyer a Tierra, ye a Tierra qui poseye a l’ombre.

Pues sí, encara que güe se charra muito sobre a “supuesta” destruczión d’a Tierra por l’aizión d’o ser umano, a la tierra rai, en piors situazións ha bibiu, Que aumentamos a cantidat de CO2 atmosferico, a ella rai, malas que la palmemos ella solica en bels millons d’añadas lo soluziona. Que regalamos o chelo d’os casquetz polars, a ella rai, ella ya lo iba a fer sin a nuestra aduya, encara que ella nos iba a dixar bel par de sieglos más ta fer-nos-ie.

¿Cómo podemos poseyer garra cosa que nos domina? Como diz a canta de Jimmy Fontana “He abierto os güellos ta beyer arredol de yo, y arredol de yo chiraba o mundo como siempre”


Con istas parolas quereba remerar o diya d’a Tierra, que se zilebra totz os 22 d’abril, ¿No lo sabebatz, berdat? Ye que no se fa garra actibidat, manifestación, nada de nada. En a facultat de cheolochía de Zaragoza güe se han feito bellas actibidatz, chuegos, charlas, etc. Pareix que cada año se fan más cosas interesants. Aspero que continen asinas y que a o año prosimo tos pueda combidar a totz a ir-ie.

viernes, 17 de abril de 2009

Tornan os cursos d'estiu d'a Unibersidat.


Atro año tornan os cursos d’estiu d’a Unibersidat de Zaragoza, sin cuasi cambeos en a suya oferta. Creigo que istos cursos son una buena oportunidat ta conoixer cosas nuebas, porque te fan goyo, porque te fan onra u simplament porque te truncan o ficazio. Tamién ye una oportunidat ta ir-se-ne de bacanzas ¿por qué no? U tamién ta conseguir creditos de libre eleczión.

Si tos fa goyo a botanica y o senderismo tos recomiendo o curso de botanica que se fa en Tarazona dend’o 29 de chunio dic’o 3 de chulio sobre a botanica d’o Moncayo. Yo bi estié l’año pasau y ye un curso muit muit majo. Totz os diyas se fa una cursa a bel puesto d’a redolada d’o Moncayo, se aprende asabelo sobre botanica y os puestos aon s’en ba son muit polius.

Tamién se torna a fer en L’Ainsa o curso sobre a biolochía d’a conserbazión. Un curso aon se meten en practica tecnicas de seguimiento y conserbazión d’espezies animals y bechetals, como son os chizars y os clunchigüesos. Ye laminero iste curso, eh!

Como nobedat se fa por pimer begada en Chaca un curso sobre cremas forestals con supuestos practicos que tanto goyo me fan….. Cal dezir que iste curso se fa dend’o 7 dic’o 10 de septiembre, en plena epoca de desamens…….Una pena, m’ese feito goyo d’ir-ie.

Y como istos una larga lista de cursos, como o curso de cheolochía de Chaca, cursos de arqueolochía en Calatayub (¿Ta cuán un curso sobre Zeltiberia, por fabor? ) Y tamién os cursos d’a Unibersidat d’estiu de Teruel, que tamién tienen buena pinta.

Asinas que ya no tenetz excusa de dezir que no fetz cosa d’estiu. Conduzitz-tos-ie ascape! Puestar que nos trobemos.

Ta saber-ne más:


jueves, 9 de abril de 2009

A Tierra ¿Ye una uga pansa u un flan de galletas?


Güe en que leyeba un libret sobre l'istoria d’o mío lugar, que en o suyo tiempo me parexió prou pincho, me he trobau una sorpresa que me ha feito asabela grazia. Pues resulta que iste siñor que escribió o libro en 1925 nos amuestra as ideyas zientificas que teneban en aquels años, y entre tot isto, nos charra sobre a formazión d’as montañas y diz isto:
“…Ye teoría cheneralment azeptada por os cheologos que a Tierra estió en un grau de fusión completa en a suya primer epoca y que zaga ista fusión debió seguir o suyo enfredamient,…,en enfredar-se, a superfizie achicó a suya amplaria fendo que se creyasen rugas como lo fa una mazana u as ugas en tornar-se pansas….

Sí, como podetz leyer en ista epoca no sabeban garra sobre a tectónica de placas, a deriba continental. Estió Wegener uno d’os zientificos que estudión iste tema en ista epoca, con muita polemica, prou que sí.
Güe sabemos que as montañas se creyan por muitos motibos, pero o prenzipal ye o trepuzón entre placas tectónicas. Como nos amostraba un mayestro de 1º d’a E.S.O. a Tierra estaría un gran flan y os continents estarían galletas. Si o flan de abaixo se muebe, as galletas lo fan tamién, chuntándo-se unas con as atrás y trepuzando, belunas se crebarán, se partirán en 2 y se moberán en diferents direczións , atras se meterán denzima d’atras. Pues isto mesmo pasa con as placas tectonicas y d’ista traza se creyan as montañas.
Como prueba d’isto, podemos beyer que a costa oeste d’Africa ye igual que a costa este de America, amás, podemos trobar-ie os mesmos fósils, mesmas estructuras cheolochicas, encara que güe sigan dos continents que se troben muit luen.
L’Himalaya se ye creyando debiu a o trepuzón entre l’India y Asia, ¡¡y encara contina!!

Se podría meter-ne muitos exemplos que corroboran a teoría d’a tectonica de placas y a deriba continental, manimenos ¿Qué en pensarán os zientificos de dentro de un sieglo? Puestar que piensen o mesmo que nusatros somos pensando sobre as teorías d’o pasau. Ya bi ha bels zientificos (entre els uno en Zaragoza) que diz que isto no ye berdat (me fería goyo de conoixer a suya teoría)
Os tiempos cambean, as ideyas tamién, mientres, a tierra contina chirando como siempre, lo que nustros pensemos, a ella rai.