viernes, 6 de diciembre de 2013

Congedo, o lago celtiber d'Alfama.

De cabo ta quand goso pensar que caldría escribir bella coseta. Me fa pena dixar iste blog que comencipié fa anyadas con asaberla illusión. Pero ya feva tiempo que no trobava l’inspiración que cal, ni tampoco no recibiva o feed-back que amenistamos os blogguers, se fa difícil d’escribir si no reculles dimpues bells comentarios. Con tot y con ixo, creigo que escribir un blog en a luenga más minoritaria d’Europa ye más que un divertimento, ye una traza de dar-le una miqueta de visibilidat, de fer-la servir como cal. Asinas que sincusatz si dispareix bell diya y amaneix una anyada dimpués.

Hue tos charraré d’un chicot puesto, que me fa muito goyo, y que vesité fa bellas semanas. Ye o lago d’o mío lugar, o lago d’Alfama d’Aragón.
Ye un lago unico en a peninsula ya que as suyas auguas manan a 32ºC siga d’estiu u d’hivierno . Isto se debe a un feito prou fácil d’explicar por a geología (cheolochía). Tot comencipia en a zona entre Medinaceli y Almazán, en a Brenca castellana d’o Sistema iberico , a bells 40-50Km de distancia enta l’Oeste d’o lago. L’augua de plebia se filtra por bells estratos permeables que disparixen baixo a superficie en dirección a la Brenca Aragonesa d’o Sistema Iberico (Montanyas entre Alfama d’Aragón y Ricla). Istos estratos plegan dica más de 1000 metros de profondidat aon s’escalfa l’augua. Bruscament istos estratos puyan dica la superficie una atra vegada fendo que l’augua brote creyando manantiales y entre ells, o lago.
Ya dende l’epoca d’os celtibers se conoixeva iste lugar, que lo clamoron Congedo. L’orichen d’o nombre indica que iste puesto yera sagrau ta els.  Os romans quand invadioron a Celtiberia también facioron servir iste lugar. Marco Valerio Marcial recentó en a suya obra:
“Podrás nadar en as tibias auguas d’o placido Congedo y en os tranquilos ibons d’as Ninfas, y dimpués fortificar os tuyos relaxaus miembros en o amanau Jalón (Chalón), que chela o mesmo fierro…”

Como curiosidat, en iste lago vive una especie de caracol endémico d’Alfama d’Aragón. O Melanopsis penchinati, no lo trobaretz en garra puesto d’o mundo nomás que en Alfama.
Y  amás se han rodau películas como “Los Jueves Milagro” de Berlanga. Mesmo Sara Montiel bi estió ta rodar “Cinco almohadas para una noche”.
Agora o lago perteneix a una interpresa privada, un balneario, y cal bosar bells 20€ ta banyar-se per un diya.


Ista foto que puyo ye d’o lago fa bellas semanas. Nevó asaberlo ta estar noviembre. Como veyetz o lago en estar calient fa muita boira que se chunta con os copetz de nieu que cayen.